Bij PCOS wordt nog te vaak alleen naar de eierstokken gekeken. Alsof je hele hormonale systeem daar begint én eindigt. Maar je brein, je schildklier en zelfs je bloedsuiker hebben net zo goed een zitje aan het stuur. En het wrange is: één hormonale stoornis komt zelden alleen. Toch krijgen veel vrouwen met PCOS, gemiddeld rond hun 25ste, een (te) snelle diagnose. Een echo, een paar afwijkende waarden, en hup: de pil wordt opgestart. Maar wat als die klachten méér zeggen dan een verstoorde cyclus? Wat als je hormonen al jaren op meerdere assen uit balans zijn, zonder dat iemand daar écht naar kijkt?
Een nieuwe studie bevestigt wat velen al aanvoelen: PCOS is zelden een alleenstaand probleem. Schildklier, bijnieren en insuline zijn vaker wél dan niet mee ontregeld. En leefstijl? Die blijkt niet het extraatje, maar de ruggengraat van herstel.
Deze blog neemt je mee in wat PCOS écht is, hoe je de diagnose correct stelt, wat deze studie onthult en waarom de pil alleen nooit genoeg is bij een complex hormonaal syndroom. Want hoe complexer je lichaam, hoe groter de nood aan een slimme en volledige aanpak.
Wat is PCOS? (En waarom het veel méér is dan een probleem met je eierstokken)
Laten we beginnen met een hardnekkig misverstand: PCOS is geen verzameling cystes. De “polycystische” eierstok die je op echo ziet, toont meerdere kleine, onrijpe follikels — eitjes dus — die in een soort hormonale stilstand blijven hangen. Niet omdat ze stuk zijn, maar omdat ze geen duidelijke hormonale prikkels krijgen vanuit het brein.
De communicatie tussen de hypofyse (jouw hormonale orkestleider) en de eierstokken loopt niet zoals het hoort.
PCOS is dus geen enkelvoudige aandoening waar gewoon wat cystes groeien. Het is een syndroom: een verzameling van symptomen die samen voorkomen, omwille van verschillende processen in je lichaam. Denk aan:
- het uitblijven van je menstruatie of een onregelmatige cyclus
- verhoogde mannelijke hormonen in je bloed (zoals testosteron, DHEA-S)
- acne, haaruitval, overbeharing
- vruchtbaarheidsproblemen
- vermoeidheid, moodswings, suikerdips
- gewichtstoename door verstoringen in bloedsuiker, schildklier en stress-as
Het is dus géén puur gynaecologisch probleem. PCOS raakt je hele metabolisme: je bloedsuikerhuishouding, je insulinegevoeligheid, je cholesterolwaarden, je hartgezondheid, je energiepeil én je stressresistentie. En dat maakt het ook zo belangrijk om naar het hele plaatje te kijken, en niet alleen naar je cyclus.
Het goede nieuws? Als je de volledige puzzel leert leggen, eventueel met hulp van een zorgverlener die hierin thuis is, zijn de symptomen van PCOS écht te behandelen.
Let op: Niet elke eierstok die er polycystisch uitziet, betekent dat je PCOS hebt.
Je kan een zogeheten PCO-beeld hebben op echo of in je bloed, zonder dat het over het volledige syndroom gaat. En toch krijgen veel vrouwen dan meteen een PCOS-label én het advies om “gewoon de pil te nemen tot je zwanger wil worden.” Daarmee wordt een hormonale disbalans die vaak perfect herstelbaar is, ten onrechte vastgeplakt aan een diagnose.
Wanneer mag je spreken van PCOS?
In de praktijk zien we het keer op keer fout lopen.
Stel je voor: een jonge vrouw stopt met de pil, menstrueert vier maanden niet, laat een echo maken, en krijgt meteen de diagnose PCOS. Ze wordt meteen opgestart met de pil of in een fertiliteitstraject geduwd. Alsof er geen andere opties zijn.
Maar dat is dus fout.
Na jarenlang pilgebruik heeft je hormonale as tijd nodig om weer op gang te komen. Je eierstokken kunnen er in die tussentijd polycystisch uitzien, maar dat beeld verdwijnt vaak vanzelf. Wat je ziet, is een normaal herstelproces, niet per sé een ziektebeeld.
Een juiste diagnose van PCOS stel je:
- Minstens één jaar na het stoppen van de pil
- Minstens acht jaar na je eerste menstruatie (menarche)
- En pas als minstens twee van de drie criteria (Rotterdam-definitie) aanwezig zijn:
- onregelmatige cyclus of anovulatie (het uitblijven van de eisprong)
- verhoogde androgenen (mannelijke hormonen) in bloed of klachtenbeeld
- polycysteus ovarieel beeld op echografie
En dan nog is het alleen volledig zeker mét het samenleggen en analyseren van een cyclusdagboek, je bloedwaarden én jouw klachtenpatroon. Op echo zie je dan ook vaak meer dan twaalf follikels per eierstok.
De typische symptomen van PCOS, bijkomend op bovenstaande, zijn vermoeidheid, haaruitval, moodswings, acné, drang naar suiker of problemen met je gewicht.
Een diagnose zonder al die puzzelstukken tezamen, is geen diagnose. Het is een gok.
Wat een recente studie schrijft over PCOS
Een recente studie bij 380 vrouwen met hormonale onvruchtbaarheid laat daar geen twijfel over bestaan: hormonale problemen komen zelden alleen. PCOS houdt dus veel meer in dan het uitblijven van de eisprong en daarmee ook vruchtbaarheidsproblemen. (Suriya et al., 2025 – Journal of Health, Wellness, and Community Research)
De belangrijkste cijfers op een rij:
- 28% van de vrouwen die moeilijk zwanger werden, kreeg de diagnose PCOS
- 19% (!) van de vrouwen had een nog niet ontdekte schildklierstoornis
- 14% had een luteale fase-defect
- 40% van de vrouwen met PCOS had een familiale voorbeschiktheid
- De gemiddelde tijd tot conceptie van vrouwen met gediagnosticeerde PCOS, binnen de huidige aanpak, betrof drie jaar, dus zelfs mét klassieke begeleiding.
Voor wie dit te medisch klinkt:
- Heel wat vrouwen met hormonale klachten of vruchtbaarheidsproblemen krijgen een onvolledige diagnose. Ze starten met de pil, maar er wordt niet gekeken naar hun schildklier, bloedsuiker of stress-as.
- Er wordt bitterweinig ingezet op leefstijladvies. Er is ook geen screening van andere hormonale klieren. Terwijl net die combinatie, volgens de studies, het verschil maakt: zowel in klachten als in vruchtbaarheid.
De schildklier beïnvloedt de eierstokken heel erg duidelijk, en dat bewijzen verschillende recente studies keer op keer. Subklinische hypothyreoïdie, die je niet altijd voelt en vaak gemist wordt in bloedonderzoek, maar wél je cyclus verstoort, blijft vaak onder de radar.
De bijnieren produceren DHEA-S (een androgeen), dat vaak verhoogd is bij PCOS. En chronisch hoge insuline, die vanuit de bloedsuikerregulatie komt? Die remt je ovulatie rechtstreeks af.
Kortom: wie enkel naar de eierstokken kijkt, mist de andere 75% van het verhaal.
Diepgaande en individugerichte levensstijladviezen, afgestemd op breder hormonaal onderzoek, dat zou de hoofdbehandeling moeten worden bij PCOS.
De pil maakt dat je regelmatig een bloeding hebt, maar het reguleert helemaal niet je cyclus. Ze maakt je bloedingen voorspelbaar, maar verandert niks aan je menstruatiecyclus of de onderliggende disbalans: je insuline, je schildklier, je stress-as... Die blijven net zo ontregeld als voordien. En net dáárom is deze studie zo belangrijk.
Want 70% van de vrouwen gaf aan: leefstijlverandering bracht verbetering. Zelfs zonder medicatie, en zelfs zonder pil.
En dan bedoelen we niet zomaar "meer groenten eten" en "ga wat meer bewegen". Daarmee bedoelen we evenmin "ga maar 5 kg afvallen en kom daarna eens terug". We bedoelen concreet, individugericht en onderbouwd leefstijlwerk, onder correcte begeleiding.
Enkele tips bij PCOS:
Voeding
- Kies voor traag verterende koolhydraten zoals groenten, volkoren granen en peulvruchten
- Combineer altijd met eiwitten en vetten om suikerschommelingen te voorkomen
- Vermijd bewerkte suikers en zet in op omega-3 uit vette vis of lijnzaad
- Let op timing: ontbijt liever iets later als je bloedsuiker dat toelaat, en eet bewust bij honger, niet uit gewoonte
Beweging
- Geen uren cardio. Korte, krachtige sessies werken vaak beter
- Wandelen, krachttraining, rustige yoga: allemaal bewezen effectief op je hormonale as
- Laat angst geen excuus zijn. Je hoeft niet perfect te bewegen, je moet gewoon beginnen
Stressaanpak
- Cortisol, je stresshormoon, verstoort je hele hormonale balans
- Ademhaling, slaap, mentale grenzen: ze zijn geen luxe, ze zijn therapie
- Hoe rustiger je brein, hoe beter je cyclus zich herstelt
Mentale begeleiding
- PCOS en perfectionisme gaan opvallend vaak hand in hand
- Vrouwen voelen zich “niet goed genoeg”, “uit balans”, “onverklaarbaar moe” en worden bovendien vaak niet gehoord in de reguliere zorg
- Een goede therapeut of coach, mét kennis over PCOS, kan hier levensveranderend zijn
En het resultaat?
- Een regelmatige cyclus (en dus snellere conceptie op een natuurlijke wijze)
- Minder nood aan IVF
- Regelmatigere cycli
- Meer energie, hormonale stabiliteit en rust
Dus... Is de pil fout?
Nee. Maar ze is ook niet genoeg. De pil kan tijdelijk rust geven, zoals een hormonale pauzeknop, als je lijf overprikkeld is. Maar ze onderdrukt het probleem en ze herstelt niets. Ze maakt daarenboven hormonale evaluatie onmogelijk, houdt je natuurlijke cyclus plat, en maskeert vaak wat je eigenlijk nodig hebt: inzicht in jouw klachten en jouw systeem. Bij PCOS is de pil soms een hulpmiddel. Maar nooit het hele plan.
